Αν και θεωρείται ότι η τοπιογραφία έφτασε στην ακμή της τον 19ο αιώνα, παρόλα αυτά εξακολουθεί να έλκει ακόμη το ενδιαφέρον μας. Και τούτο επειδή η πολιτιστική ταυτότητα και η ψυχοσύνθεση κάθε λαού είναι συνυφασμένες με το φυσικό περιβάλλον που τον φιλοξενεί και κατ’ επέκταση με τις απεικονίσεις του ως τοπίο. Επίσης η εθνική ταυτότητα καθορίζεται τόσο από την ιστορική όσο και από την γεωγραφική κληρονομιά. Το τοπίο είναι μια παράδοξα αφηρημένη έννοια, διότι δεν είναι ένα υπαρκτό αντικείμενο, «αλλά κατασκεύασμα του πολιτισμού και του νου μας».

Ο όρος τοπίο στο λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας ορίζεται ως η γεωγραφική ενότητα με κοινά φυσικά χαρακτηριστικά. Η λέξη landscape απαντάται στην αγγλική από το 1593 με την εισαγωγή της ολλανδικής λέξης landschap, σημαίνοντας την ύπαιθρο και χρησιμοποιήθηκε ως τεχνικός όρος στη ζωγραφική. Παρόλα αυτά, ο όρος τοπίο χρησιμοποιείται ευρύτατα τόσο για τον πραγματικό χώρο όσο και για τις αναπαραστάσεις του. Στην εισήγηση αυτή ο όρος τοπίο θα αναφέρεται περισσότερο στην αναπαράσταση ενός χώρου παρά στο πραγματικό περιβάλλον.

Για δεκαετίες η πρώτη επαφή των ανθρώπων με την τυπωμένη φωτογραφία ήταν το ξεφύλλισμα των οικογενειακών άλμπουμ, καθώς μέσα τους φυλάσσονταν οι κορυφώσεις, οι κύκλοι ζωής, οι αναμνήσεις των ανθρώπων.

Αυτό που αποκαλούμε αναμνηστική φωτογραφία ακουμπά, επικαλύπτει ή και εμπεριέχει τους όρους ανώνυμη, ερασιτεχνική, οικογενειακή, δημώδης φωτογραφία. Οι παραπάνω όροι αντιστοιχούν σε εικόνες με έντονες συγγένειες (μορφολογικές και περιεχομένου) συγκροτώντας μια ευρεία περιοχή φωτογραφιών.

Παρόλη την οικονομικά δυσμενή συνθήκη που βιώνουμε την τελευταία δεκαετία στην Ευρώπη και την εμφάνιση των ηλεκτρονικών εκδόσεων, οι τακτικοί επισκέπτες φωτογραφικών φεστιβάλ, μουσείων και εξειδικευμένων βιβλιοπωλείων διαπιστώνουν άνθηση στις φωτογραφικές εκδόσεις. Η τεχνολογία των αυτοεκδόσεων και η έκρηξη των εικονικών κοινωνικών δικτύων είναι δύο από τις παραμέτρους που συμβάλλουν στην αναβίωση του φωτογραφικού βιβλίου διαψεύδοντας τις προβλέψεις για το θάνατο του βιβλίου ως απτού αντικειμένου στο ψηφιακό περιβάλλον.

Πρέπει να διευκρινίσω ότι θα περιοριστώ στη φωτογραφική διάσταση του φωτογραφικού βιβλίου, καθώς δεν έχω τα εφόδια να θίξω τις ζωτικές πλευρές που αφορούν τις υλικές ποιότητες του τυπωμένου βιβλίου: τη γραφιστική και σχεδιαστική επιμέλεια που, μαζί με την τεχνολογία των εκτυπώσεων, συνδιαμορφώνουν την αισθητική του υπόσταση και διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην εκδοτική και εμπορική του περιπέτεια.

Η τάση της υπερβολικής δοξολογίας της τροφής γέννησε όρους όπως πορνογραφία της τροφής ή γαστροπορνογραφία, τάση για την οποία μερίδιο ευθύνης κουβαλάει και η φωτογραφία. Η γαστροπορνογραφία όπως και η πορνογραφία απευθύνεται στις πιο ζωτικές ανθρώπινες ανάγκες, εξιδανικεύοντας και υποβαθμίζοντας τες την ίδια στιγμή. Μπορεί η πορνογραφία να απογειώθηκε με τον κινηματογράφο αλλά η πρώτη έκρηξη ήρθε με την τυπογραφημένη φωτογραφία, η τρίτη με την τηλεόραση και η τελευταία με το διαδίκτυο. 

Εστιάζοντας στο μέσο με την μεγαλύτερη διείσδυση, ο Frederic Kaufman, καθηγητής δημοσιογραφίας στο πανεπιστήμιο City της Νέας Υόρκης, με τη βοήθεια της φωτογράφου πορνοταινιών Barbara Nitke αντιπαρέβαλαν ταινίες πορνό με εκπομπές μαγειρικής στα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα.

Η ανάπτυξη των οπτικών αφηγήσεων στον εικοστό αιώνα εξελίχθηκε σε ένα ιδιαίτερα εκλεπτυσμένο επικοινωνιακό εργαλείο. Η εντατική χρήση τους από όλα τα οικονομικά μοντέλα ενθάρρυνε την μελέτη και την περαιτέρω ανάπτυξή τους. Παρόλα αυτά η αφηγηματικότητα της φωτογραφίας κατέχει αναλογικά ένα μικρό ποσοστό στο ερευνητικό πεδίο των εικονογραφικών αφηγήσεων. Αυτό μπορεί μερικώς να εξηγηθεί από την απουσία ικανού χρόνου μέσα σε μία φωτογραφία, στοιχείο κρίσιμο στην αφήγηση. Η ένταξη όμως μιας μεμονωμένης φωτογραφίας στη διερεύνησή μου κρίνεται απαραίτητη καθώς αυτή μπορεί να εμπλακεί σε αφηγηματικές κατασκευές. Ο Γιάννης Σταθάτος (2004) υποστηρίζει ότι «η παρουσία πρωτογενών αφηγηματικών στοιχείων σε μια φωτογραφία δεν την καθιστούν αυτοδικαίως αφηγηματική, ή τουλάχιστον όχι σε σημαντικό βαθμό». Η κύρια τάση στην αφηγηματική φωτογραφία έχει να κάνει περισσότερο με μια σκηνοθετημένη διαδικασία όπου ο φωτογράφος δημιουργεί την αίσθηση της αφήγησης δανειζόμενος στιλ από άλλες τέχνες που κυριαρχούνται από την αφήγηση, όπως ο κινηματογράφος, το θέατρο ή η ζωγραφική.

Η ασύμμετρη ανάπτυξη των πόλεων θόλωσε ακόμη περισσότερο τα ούτως ή άλλως δυσδιάκριτα όρια του αστικού χώρου. Κατά τη διαδικασία της αστικοποίησης, υβριδικοί χώροι εμφανίστηκαν στις παρυφές των πόλεων, δημιουργώντας μία δυστοπική περιφέρεια. Αυτή η δυστοπία αποτέλεσε την αφορμή για την επανεξέταση όχι μόνο της αστικής κλίμακας και του δημόσιου χώρου, αλλά και των αντιλήψεών μας για τις έννοιες πόλη, περιφέρεια, τοπίο. 

Νέα αστικά φαινόμενα, όπως η εγκατάλειψη περιοχών του ιστορικού κέντρου των πόλεων και ο επακόλουθος ξεπεσμός τους είτε σε ζώνες κατανάλωσης είτε σε θύλακες τριτοκοσμικής φτώχειας, καθώς και η χρηστική αναδιαμόρφωση της αστικής περιφέρειας για την κάλυψη συγκοινωνιακών, οικιστικών και καταναλωτικών αναγκών «μετασχηματίζουν τον γενετικό κώδικα της πόλης, ιχνογραφούν το μεταβατικό καθεστώς στο οποίο βρίσκεται».

Once upon a time, in a world that was changing so rapidly that people could hardly understand the size and the consequences of these dramatic changes, there was a man who liked to watch the change of the seasons. He also enjoyed watching documentaries on TV about how other people lived in other continents and he was very curious about plant and animal species.

He had not traveled anywhere else, except within his country, (like most people a century ago). He was not jealous of other people that traveled all over the world. He had the feeling that such journeys had lost the tension, the romanticism, and the sense of the unexpected that they used to have.